دامپینگ تعرفه‌های دیتا کشنده‌ترین چالش MVNOها است!
مدیرعامل شاتل‌موبایل بزرگ‌ترین چالش بازار اپراتورهای مجازی تلفن همراه (MVNO) را دامپینگ در تعرفه‌های دیتا توسط اپراتورهای MNO عنوان کرد و آن را کُشنده‌ترین موضوع برای همه بازیگران این بازار توصیف کرد.
آرش کریم‌بیگی که در پنل فرصت‌ها و چالش‌های اپراتورهای مجازی تلفن همراه در حاشیه نمایشگاه تله‌کام سخنان خود را ایراد می‌کرد، گفت: از بین 9 دارنده‌ی پروانه MVNO، هفت شرکت، در گروه نهادهای پرداخت و بانکی و دو شرکت دیگر از میان دارندگان پروانه FCP هستند.
این پنل به همت سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در حاشیه نمایشگاه تله‌کام 2018 برگزار شد و مهندس نسترن محسنی، معاون صدور پروانه و بررسی‌های فنی و اقتصادی سازمان، باقر صمدی، مدیرکل بازاریابی ایرانسل و مهدی شهیدی، رییس هیات مدیره شرکت نگین ارتباطات آوا و تنی چند از مدیران و بازیگران اپراتورهای MNO و MVNO در این نشست حضور داشتند.
مدیرعامل شاتل‌موبایل در ادامه افزود: در زمان شروع به کار دارندگان این پروانه، گزارش های منتشر شده از ترندهای جهانی MVNOنشان می‌داد که ترند اول این بازار متعلق به بخش پرداخت همراه و ترند بعدی متعلق به خدمات همگرای ثابت و سیار یا همان FMC بوده است و این بررسی نشان می‌دهد، شرکت‌هایی که به مرحله دریافت پروانه رسیدند، براساس ترندهای اصلی MVNO در دنیا وارد این بازار شده‌اند و به نظر می‌رسد با توجه به روی‌کردهای جهانی، در کلیات، بخش درستی را تشخیص داده و هم‌راستا با روندهای جهانی عمل کرده‌اند.
چالش اول: تجربه اول
کریم‌بیگی درباره چالش‌های پیش روی شرکت‌های دارنده‌ی مجوز MVNO برای ورود به بازار و تحقق برنامه‌ها گفت: چالش نخست این بود که تجربه پیاده‌سازی MVNO، تجربه اول اپراتور به معنای میزبان، تجربه اول شرکت‌های متقاضی و همچنین تجربه نخست رگولاتور به عنوان مرجعی که باید این فضا را مدیریت می‌کرد، بوده است.
او افزود: در بازه زمانی یک‌سال از شروع فعالیت این پروژه می‌بینیم که موضوع مذاکرات تجاری اولیه MNOها و MVNOها در یک پروسه‌ی زمان بر پیش رفته و طرفین به چالش افتاده بودند. چرا کهMNO ها عموما به عنوان رقیب به اپراتورهای مجازی نگاه می‌کردند و تصور می‌کردند به زمین بازی آنان، بازیگر دیگری به عنوان رقیب تجاری افزوده شده است و گاه تلاش می‌کردند چه در بازار و چه در قیمت تمام شده، چارچوب‌های بازیگر جدید را مدیریت و مهندسی کنند.
به گفته کریم‌بیگی، از سوی دیگر MVNOها هم گاه این بازار را بیش از حد به پول و سوددهی سرشار نزدیک می‌دیدند و تصور می‌کردند، این بخش، کسب و کار چابکی است که بازیگری مثل MNO از آن رقم‌های چند ده میلیاردی در ماه به دست می‌آورد و آن فضا را شبیه‌سازی می‌کردند و توقع‌شان از این بازار، بیش از حد بالا بود. اما اکنون بعد از سه سال، به نظر می‌رسد طرفین به واقع‌بینی و بلوغ نسبی درباره‌ی این بازار و یک‌دیگر رسیده‌اند.
چالش دوم: اجرا نشدن مصوبات
مدیر عامل شاتل‌موبایل با اشاره به هزینه‌ها و زمان مورد نیاز برای پیاده‌سازی فنی و برندسازی در این حوزه گفت: «صرف‌نظر از این‌که جز دو یا سه شرکت از دارندگان پروانه، بقیه بازیگرها، به دلیل ناشناخته بودن در این حوزه، مجبور به برندسازی هم بودند و این موضوع هزینه و زمان زیادی را به آن‌ها تحمیل می‌کرد، یکی دیگر از چالش‌های مهم در این بازار اجرا نشدن کامل مصوبات بود.»
«هر چهار مصوبه‌ی کمیسیون تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در حوزه مقررات MVNO جزو بالغ‌ترین و مترقی‌ترین مصوبات کمیسیون به ویژه در لایه عمده فروشی بودند و کمیسیون به درستی حتی در حوزه‌ی بایدها و نبایدهای چارچوب قرارداد عمده فروشی هم وارد شده است اما به عقیده من چالش اصلی، درست اجرا نشدن مقررات مصوب است. به نظر من مصوبات کمیسیون در حوزه MVNO نسبت به سایر مصوبات کمیسیون خیلی مترقی بودند و هم فضای آینده روابط در برخی لایه‌ها و هم احتمال محدودسازی برای MVNOها را پیش‌بینی کرده بودند و به نظر من اجرا نشدن کامل آن، حتی در لایه متون برخی قراردادها، مورد نقد است.»
چالش سوم: ناظر بازار
به گفته کریم‌بیگی، طبق اعلام مدیران برخی از شرکت‌های دارنده پروانه، مواردی در قراردادهای MVNOها وجود دارد که با اصول ذاتی مصوبات کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات در تضاد است، اما قرارداد آن بین طرفین امضا شده و به یک توافق تجاری منتج شده است و در نهایت با تایید رگولاتوری به عنوان قرارداد تایید شده، منجر به صدور پروانه شده است.
او گفت: به نظر می‌رسد هنوز فرصت ورود رگولاتوری به این موارد قراردادی وجود دارد تا چالش‌هایی که MVNOها مطرح می‌کنند، با ابزار قانونی خود پوشش دهد.
چالش چهارم: تخفیف یا مقرون به صرفه؟!
کریم‌بیگی معتقد است: این نقد به همه دارندگان پروانه MVNO وارد است که ابتدا سعی کردیم صرفا با ارایه تخفیف وارد بازار شویم. شاید این مدل در خیلی از کشورهای دنیا جواب داده باشد و حتی بر اساس گزارش اتحادیه جهانی تلفن همراه که در سال 2014 منتشر شد، بیش‌ترین سهم بازار MVNOها با رقم 26 درصد در حوزه تخفیف بوده است اما در بازار ایران که به شدت به تعرفه حساس است و اپراتورهای تلفن همراه عملا در کف تعرفه به ویژه در حوزه خدمات دیتا سرویس‌دهی می‌کنند و نرخ موثر عملا با وجود تغییر تعرفه‌ها بسیار پایین است و فضای ورود هیچ بازیگر جدیدی را به این فضا ایجاد نمی‌کند، تمرکز روی این سگمنت عملا غیرممکن خواهد بود. ضمن این‌که به هزینه‌های عمده‌فروشی نسبتا بالای اپراتور باید هزینه‌های فنی و برندسازی را هم اضافه کرد.
او افزود: در ابتدای کار، اپراتور میزبان گاه سعی کرد قیمت‌گذاری اولیه را طوری مهندسی کند که از رقم ERM خود بالاتر باشد.
کریم‌بیگی توضیح داد: ما در شاتل‌موبایل بازار FMC را از روز نخست هدف قراردادیم که با صدور پروانه FCP در کنار MVNO می‌تواند شاتل را به یک Quad Player تبدیل کند. در دو سال گذشته خدمات تلفن ثابت،VoD و تلفن همراه به سبد محصولات گروه شاتل اضافه شد و حالا FCP شماره یک بازار، به صورت Quad Player فعالیت خود را ادامه داد.
او با اشاره به این‌که شاتل فاز اول FMC را آغاز کرده و تمرکز اصلی روی عرضه خدمات مقرون به صرفه و ساده از طریق هم‌گرایی خدمات ثابت و سیار خواهد بود، افزود: قطعا تمرکز روی تخفیف نیست اما مشتری در زمان انتخاب کردن به موضوع «مقرون به صرفگی» توجه می‌کند. موضوع مقرون به صرفگی از سگمنت تخفیف و دامپینگ باید جدا شوند.
چالش پنچم: ورود رگولاتوری به تعرفه‌گذاری عمده فروشی
مدیرعامل شاتل موبایل در پاسخ به مباحث مطرح شده درباره ورود رگولاتوری به عرصه تعرفه‌گذاری عمده فروشی موبایل گفت: ورود رگولاتوری به عرصه تعرفه‌گذاری عمده فروشی را به نفع کسب و کار خود نمی‌دانیم و گمان می‌رود براساس مکان‌شناسی فنی، حجم ترافیکی و شاخصه بازارهای متفاوت، یک توافق تجاری اتفاق می‌افتد که بین هر دارنده پروانه و MNO براساس منافع هر دو توافق می‌شود و ورود رگولاتوری به حوزه تعرفه‌گذاری عمده فروشی در فضای توزیع منصفانه و مذاکره تجاری بعد از سه سال، اقدام رو به جلو و چابکی به نظر نمی‌رسد.
چالش ششم: شفاف نبودن IoT
مدیرعامل شاتل موبایل درخصوص پیش‌نهاد رگولاتوری مبنی بر ورود به بازار اینترنت اشیا (IoT) و حوزه فضایی گفت: اینترنت اشیا یکی از بازارهایی است که قواعد آن هنوز شفاف نشده و برنامه مدیریت فضای فرکانسی آن هم‌چنان در یک فضای خاکستری و مبهم است.
او افزود: طبیعتا در آن بازار هم بازارگردان اصلیMNO ها خواهند بود و اپراتورهای مجازی در بازار اینترنت اشیا هم باید یک بازار هدف خاص را برای اینترنت اشیا مد نظر قرار دهند.
چالش هفتم: ورود قانون‌گذاران جدید
کریم‌بیگی یکی دیگر از چالش‌های این بازار را بدعت‌های جدید از سوی قانون‌گذاران تازه‌وارد به بازار ICT عنوان کرد که نمونه آن برای قطع آبونمان شرکت مخابرات ایران اتفاق افتاد.
او تشریح کرد یک شبه بازیگر جدیدی به فضای مقررات‌گذاری کشور وارد می‌شود و بدون هیچ محاسبه‌ای، تعرفه‌ای را که برای شرکت مخابرات ایران مطابق مصوبه کمیسیون، منجر به درآمد می‌شود و بخشی از یارانه مخابرات در حوزه‌ی خدمات ثابت را جبران می‌کند، کاهش می‌دهد و یک ردیف تعرفه‌ای اصلی را از ردیف‌های درآمدی در حوزه ثابت حذف می‌کند.
در عمل هیچ ابزار پشتیبان قانونی موثری برای حمایت رگولاتوری از دارنده پروانه وجود ندارد، جز این‌که قانون را فعلا اجرا، آن ردیف را حذف و تلاش کند با مذاکره بازیگر تازه‌وارد را قانع کند که از رای خود عقب نشینی کند. از دیدگاه من این پیشامد، بدعت خطرناکی است که می‌تواند بعد از مخابرات برای هر یک از دیگر دارندگان پروانه هم اتفاق بیفتد.
درباره شاتل موبایل
شرکت توسعه ارتباطات همراه شاتل (شاتل موبایل) به عنوان شبکه همراه گروه شرکت‌های شاتل، در سال 1394 و با هدف تمرکز روی نسل‌های جدید خدمات ارتباطی بی‌سیم مبتنی بر شبکه‌های تلفن همراه، TD-LTE و Wi-Fi عمومی تاسیس شد، این شرکت در اسفند 1395 موفق به دریافت “پروانه نوع اول اپراتور مجازی تلفن همراه” (Full MVNO) از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به عنوان نسل جدید اپراتورهای تلفن همراه کشور شد و در کم‌تر از 6 ماه پس از صدور این پروانه، موفق به راه‌اندازی تجاری نخستین شبکه کامل تلفن همراه نسل جدید کشور با نام تجاری “شاتل موبایل” شد.
شاتل موبایل خدمات ارتباطی همگرای ثابت و سیار بر پایه اینترنت را به صورت یکپارچه به عنوان نسل جدید اپراتورهای تلفن همراه به مشترکین خود با پیش‌شماره 0998 و کد 1 در سراسر کشور ارایه می‌کند.
